با پیشرفت‌های چشمگیر فناوری نمایشگرها در سال‌های اخیر، نمایشگر های OLED به یکی از تحولات برجسته در دنیای تصویری تبدیل شده‌اند. این فناوری نوآورانه که با استفاده از دیودهای نورانی آلی به تولید نور می‌پردازد، نسبت به فناوری‌های قدیمی‌تر مانند LCD و LED مزایای زیادی از جمله کنتراست بی‌نهایت، مشکی واقعی و زاویه دید گسترده‌تر ارائه می‌دهد.

این ویژگی‌ها باعث شده‌اند که OLED به انتخاب اول در تلویزیون‌های پیشرفته، گوشی‌های هوشمند و نمایشگرهای حرفه‌ای تبدیل شود. اما کدوم نوع از نمایشگر OLED برای گیمرها مناسب است؟ در این مقاله از ویجیاتو، به بررسی فناوری OLED و پاسخ این سوال می‌پردازیم.

بیشتر بخوانید: هرآنچه که باید پیش از خرید مانیتور گیمینگ بدانید

بیشتر بخوانید: ۸ تا از بهترین مانیتور های OLED برای خرید در سال 2025

نمایشگر OLED چیست؟

نمایشگرهای OLED (کوتاه شده‌ی عبارت Organic Light-Emitting Diode) نوعی پنل تصویری الکترونیکی هستند که از دیودهای نوری آلی برای تولید نور استفاده می‌کنند. در این فناوری، لایه‌ای از مواد آلی با دریافت جریان الکتریکی، خود به خود نور تولید می‌کند؛ این ویژگی، OLED را به یکی از شاخه‌های پیشرفته فناوری الکترولومینسانس (Electroluminescence) تبدیل کرده است.

برخلاف نمایشگرهای LCD که برای نمایش تصویر به نور پس‌زمینه (Backlight) وابسته‌اند، پنل‌های OLED پیکسل‌هایی خودنورده دارند؛ به این معنا که هر پیکسل می‌تواند به‌ صورت مستقل روشن یا خاموش شود. همین ویژگی، امکان ایجاد کنتراست بسیار بالا، رنگ مشکی واقعی و مصرف انرژی بهینه‌تر را فراهم می‌کند.

نمایشگرهای OLED برای نمایش محتوای تصویری، متنی، ویدیویی و تعاملی در ابعاد مختلف مناسب هستند و طی سال‌های اخیر، به‌ ویژه در بازار تلویزیون‌های رده‌بالا جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده‌اند. با این حال، مزایای خاص این فناوری باعث شده استفاده از آن در نمایشگرهای صنعتی، حرفه‌ای و حتی تجهیزات پزشکی و خودرویی هم رو به افزایش باشد.

بیشتر بخوانید: تفاوت OLED و QLED نمایشگر در چیست؟

فناوری OLED چیست؟

اکثر ما با LED یا همان دیود نوری آشنا هستیم؛ همان چراغ‌های کوچکی که روی بردهای الکترونیکی، پنل‌های دستگاه‌ها و در انواع مختلفی از منابع روشنایی مدرن به‌ کار می‌روند. امروزه، LEDها در بسیاری از نمایشگرهای خانگی و صنعتی نیز نقش اصلی را در تأمین نور ایفا می‌کنند.

از نظر ساختاری، OLED نیز عملکردی مشابه LED دارد:

یک دیود نوری بین دو الکترود قرار می‌گیرد؛

با عبور جریان الکتریکی از آن، دیود روشن می‌شود؛

این نوردهی با اتلاف حرارت بسیار کم و با مصرف انرژی پایین همراه است.

اما تفاوت اصلی OLED در آنجاست که نور آن از مواد آلی (ارگانیک) تولید می‌شود. در اینجا، منظور از «ارگانیک»، مولکول‌های کربن‌ پایه است که به‌ صورت لایه‌ای بسیار نازک بین آند و کاتد قرار می‌گیرند. این مولکول‌ها در اثر جریان الکتریسیته تحریک شده و خودشان نور تولید می‌کنند.

بیشتر بخوانید: بهترین مانیتورهای گیمینگ خمیده (Curve)

تفاوت نمایشگر OLED با LED/LCD

اگرچه ساختار کلی دیودهای LED و OLED مشابه است، اما وقتی صحبت از فناوری نمایشگر می‌شود، تفاوت‌های اساسی بین آن‌ها به‌ وجود می‌آید.

نمایشگرهای LED در واقع نوعی نمایشگر LCD (کریستال مایع) هستند. اصطلاح «LED TV» که در تبلیغات می‌بینید، در اصل به LCDهایی اشاره دارد که نور پس‌زمینه‌شان توسط LED تأمین می‌شود.

به‌عبارتی، در نمایشگرهای LED، نور از پشت پنل عبور می‌کند و پیکسل‌ها توسط این نور روشن می‌شوند.

در مقابل، در OLED، هر پیکسل خودش منبع نور مستقل است؛ یعنی نور از خود پیکسل ساطع می‌شود، نه از یک منبع نور پشت آن.

این تفاوت بنیادین باعث شده نمایشگرهای OLED در مقایسه با مدل‌های LED/LCD مزایای متعددی داشته باشند، از جمله:

کنتراست بی‌نهایت و مشکی مطلق

زاویه دید وسیع‌تر

پاسخ‌دهی سریع‌تر پیکسل‌ها

ضخامت کمتر پنل‌ها

و مصرف انرژی بهینه‌تر در نمایش محتوای تیره

همین ویژگی‌ها باعث شده فناوری OLED در بسیاری از کاربردهای حرفه‌ای، گیمینگ، سینمای خانگی و طراحی‌های صنعتی به گزینه‌ای بسیار محبوب تبدیل شود.

مقایسه‌ی OLED در برابر LED/LCD

ویژگی‌هاOLEDLED/LCDمنبع نورهر پیکسل به‌صورت مستقل نور تولید می‌کندنور پس‌زمینه (Backlight) در پشت پنل LCDکنتراستبی‌نهایت – مشکی واقعیمحدود – مشکی خاکستریزاویه دیدبسیار گسترده (بدون تغییر رنگ و کنتراست)محدود – رنگ و روشنایی با زاویه تغییر می‌کنندضخامت پنلبسیار نازک (بدون نیاز به نور پس‌زمینه)ضخیم‌تر به دلیل نیاز به منبع نور پشت صفحهزمان پاسخ‌دهی (Response Time)بسیار سریع (مناسب برای گیمینگ و ویدیوهای سریع)کندتر نسبت به OLEDروشنایی کلیکمتر از LED/LCD (در برخی مدل‌ها جبران شده)روشنایی بیشتر، عملکرد بهتر در محیط‌های پرنورمصرف انرژیپایین‌تر در نمایش تصاویر تیرهمصرف ثابت، صرف‌نظر از محتوای نمایش‌داده‌شدهخطر Burn-inدارد (در صورت نمایش طولانی تصویر ثابت)نداردطول عمر پیکسل‌هامحدودتر – به‌ویژه رنگ آبی سریع‌تر فرسوده می‌شودطول عمر بالاترهزینه تولیدبالاتر (و در نتیجه قیمت محصول بالاتر)ارزان‌تر و مقرون‌به‌صرفه‌ترکاربرد رایجتلویزیون‌های پرچم‌دار، گوشی‌های پرچم‌دار، مانیتورهای حرفه‌ایتلویزیون‌های اقتصادی و میان‌رده، مانیتورهای معمولی

انواع پنل‌های OLED: از WOLED تا QD-OLED

فناوری OLED برای نخستین‌بار در دهه‌های گذشته مطرح شد و شرکت‌هایی مانند کداک و میتسوبیشی اولین نمونه‌های آن را توسعه دادند. با این حال، تا زمانی که LG در اوایل دهه ۲۰۱۰ تلویزیون‌های OLED خود را روانه بازار نکرد، این فناوری فراگیر نشد.

بیشتر بخوانید: بهترین تلویزیون های مناسب گیمینگ

WOLED (وایت OLED)

WOLED نوعی از پنل‌های OLED است که بیشتر توسط شرکت ال‌جی توسعه داده شده و در بسیاری از تلویزیون‌های این برند به کار رفته است. در این فناوری، نور سفید از طریق یک لایه OLED سفید تولید می‌شود و سپس این نور از فیلترهای رنگی عبور می‌کند تا تصویر رنگی ساخته شود. در واقع، فیلترهای قرمز، سبز، آبی و سفید (RGBW) مسئول رنگ‌دهی به تصویر هستند.

مزیت این روش، کاهش خطر سوختگی پیکسل‌ها (burn-in) است. چراکه ترکیبات رنگی قرمز، سبز و آبی معمولا با نرخ متفاوتی تجزیه می‌شوند و عمر نابرابر آن‌ها یکی از دلایل اصلی بروز این مشکل است. استفاده از نور سفید یکدست، این مشکل را تا حدی برطرف می‌کند.

همچنین این نوع پنل می‌تواند روشنایی بالایی در قسمت‌های سفید تصویر ایجاد کند، که برای نمایش صحنه‌های روشن و طبیعی عالی است. مانند سایر پنل‌های OLED، WOLED هم مشکی عمیق و کنتراست بسیار بالایی دارد.

اما این فناوری بی‌نقص نیست. عبور نور سفید از فیلترهای رنگی باعث کاهش درخشش و دقت رنگ می‌شود. به همین دلیل در مقایسه با رقبای پیشرفته‌تر خود ممکن است رنگ‌ها کمی کم‌جان‌تر دیده شوند.

بیشتر بخوانید: رزولوشن (Resolution) در بازی‌های ویدیویی چیست؟ | اصطلاحات گرافیکی

QD-OLED (کوانتوم دات OLED)

QD-OLED ترکیبی از دو فناوری OLED و Quantum Dot است. این فناوری ابتدا توسط سامسونگ توسعه یافت و هدف آن ارتقای کیفیت تصویر و روشنایی نسبت به WOLED بود. در این پنل‌ها به‌جای تولید نور سفید، از پیکسل‌های آبی OLED استفاده می‌شود. این نور آبی سپس از یک لایه کوانتوم دات عبور می‌کند که آن را به نور قرمز و سبز تبدیل می‌کند تا رنگ‌های نهایی ساخته شوند.

مزیت اصلی QD-OLED در رنگ‌ها و روشنایی آن است. چون کوانتوم دات‌ها به جای فیلتر کردن نور، آن را تبدیل می‌کنند، رنگ‌ها زنده‌تر، دقیق‌تر و روشن‌تر دیده می‌شوند. همچنین این پنل‌ها زاویه دید بسیار خوبی دارند و جزئیات تصویر در تمام نقاط تصویر به خوبی حفظ می‌شود. این ویژگی‌ها باعث شده QD-OLED برای گیمینگ حرفه‌ای، تماشای فیلم‌های HDR و کارهای گرافیکی گزینه‌ای عالی باشد.

با این حال، QD-OLED هم ایراداتی دارد. یکی از چالش‌های آن نبود لایه ضدبازتاب (polarizer) در بسیاری از مدل‌ها است، که باعث می‌شود در محیط‌های پرنور، مشکی‌ها به بنفش مایل شوند و بازتاب نور زیاد باشد. همچنین تولید این پنل‌ها هزینه‌بر است و قیمت نهایی آن‌ها بیشتر از WOLED است.

AMOLED (Active Matrix OLED)

AMOLED یکی از رایج‌ترین انواع پنل OLED است که در گوشی‌های هوشمند، تبلت‌ها و ساعت‌های هوشمند مورد استفاده قرار می‌گیرد. “Active Matrix” به این معناست که هر پیکسل به صورت جداگانه توسط یک مدار خاص کنترل می‌شود، که باعث می‌شود کنترل دقیق‌تری روی روشنایی و خاموشی پیکسل‌ها داشته باشیم. این ویژگی، زمان پاسخ‌دهی بسیار سریع و مصرف انرژی بهینه‌تری را به همراه دارد.

پنل‌های AMOLED به دلیل انعطاف‌پذیری بالا، در ساخت دستگاه‌های تاشو و خمیده نیز کاربرد دارند. مثلاً بسیاری از گوشی‌های تاشو از پنل‌های AMOLED استفاده می‌کنند چون این پنل‌ها می‌توانند خم شوند و همچنان کارایی خود را حفظ کنند. همچنین رنگ‌های زنده، مشکی واقعی و کنتراست بی‌نهایت از دیگر مزایای این فناوری هستند، که باعث می‌شود تجربه بصری در دستگاه‌های موبایل بسیار جذاب و دلنشین باشد.

البته یکی از نقاط ضعف AMOLED پایین‌تر بودن روشنایی نسبت به پنل‌های QD-OLED یا حتی برخی LCDهای رده‌بالا است، که در نور مستقیم خورشید ممکن است تصویر کمرنگ دیده شود. با این وجود، در دنیای موبایل و گجت‌های کوچک، AMOLED به دلیل مزایای فراوانش از جمله مصرف پایین انرژی، باریکی، و نمایش دقیق رنگ‌ها، انتخاب محبوب و غالب است.

بیشتر بخوانید: فاجعه در گیمینگ: چرا مانیتورهای ۴K یک اشتباه بزرگ‌اند؟!

PHOLED (Phosphorescent OLED)

PHOLED نوعی پنل OLED است که به‌جای استفاده از مواد فلورسانس برای تولید نور، از مواد فسفر بهره می‌برد. این تفاوت باعث می‌شود بازده نوری پنل به‌ شدت افزایش یابد. در واقع، PHOLED می‌تواند تقریبا ۱۰۰٪ انرژی الکتریکی را به نور تبدیل کند، در حالی که OLEDهای معمولی تنها حدود ۲۵٪ بازده دارند. همین ویژگی باعث می‌شود نمایشگرهای PHOLED هم کم‌مصرف‌تر و هم روشن‌تر باشند.

تا پیش از این، مشکل اصلی PHOLED در عمر کوتاه رنگ آبی آن بود. برخلاف قرمز و سبز، مواد فسفرسان آبی به‌ سرعت فرسوده می‌شوند و همین موضوع باعث می‌شد PHOLED برای تولید انبوه مناسب نباشد.

اما اخیرا LG اعلام کرده که این مشکل را حل کرده و به‌ زودی آماده تولید انبوه نمایشگرهای PHOLED است، که یک گام مهم در مسیر تحول فناوری نمایشگرها محسوب می‌شود.

در حال حاضر، هنوز پنل‌های PHOLED به‌صورت گسترده در تلویزیون‌ها یا مانیتورها استفاده نمی‌شوند، اما انتظار می‌رود به‌زودی در گوشی‌های هوشمند و تبلت‌های آینده به‌کار گرفته شوند. در صورتی که این فناوری به بلوغ کامل برسد، می‌تواند نسل بعدی نمایشگرهای OLED را با ترکیب روشنایی بالا، مصرف کم و عمر طولانی‌تر تعریف کند.

جدول مقایسه‌ی انواع نمایشگر های OLED

ویژگی‌هاWOLED (White OLED)QD-OLED (Quantum Dot OLED)AMOLED (Active Matrix OLED)PHOLED (Phosphorescent OLED)منبع نور اولیهنور سفید + فیلتر رنگی (RGBW)نور آبی + مبدل‌های کوانتوم دات (Quantum Dots)پیکسل‌های OLED با کنترل TFTنور فسفرسان (فسفر آبی، قرمز و سبز)کیفیت رنگخوب، اما گاهی کمی کدر در رنگ‌های خاصبسیار زنده، دقیق و با حجم رنگ بالاعالی برای موبایل، ولی وابسته به کالیبراسیوننظری: بسیار زنده و درخشان با کارایی بالاروشنایی کلیبسیار بالا در بخش‌های سفید، متوسط در رنگ‌هاروشنایی متوازن و بالا در تمام رنگ‌هامتوسط، مخصوصاً در نور خورشید ضعیف عمل می‌کندبسیار بالا (بازده نوری تا ۴ برابر بیشتر از OLED عادی)زاویه دیدبسیار خوبعالی (به‌ویژه در محیط تاریک)بسیار خوبنظری: بسیار خوبانعکاس نور (در نور زیاد)کم، مشکی عمیق حتی زیر تابش مستقیممتوسط تا زیاد (برخی مدل‌ها فاقد لایه ضدبازتاب هستند)بستگی به دستگاه و کیفیت پنل داردهنوز آزمایش نشده در کاربردهای عمومیانعطاف‌پذیرینداردندارددارد (مناسب برای نمایشگرهای خمیده و تاشو)احتمالی، بسته به نوع ترکیب موادطول عمر پیکسل‌هاخوب، اما تحت تأثیر burn-in در درازمدتبهتر از WOLED، burn-in کمتر در رنگ‌هامتوسط، در صورت نمایش طولانی تصاویر ثابت آسیب‌پذیر استنظری: طول عمر بالاتر به‌جز رنگ آبی که تازه بهبود یافته استکاربرد اصلیتلویزیون‌های خانگیمانیتورها و تلویزیون‌های حرفه‌ایگوشی‌های هوشمند، تبلت‌ها، ساعت‌های هوشمندآینده نزدیک: گوشی‌ها و تبلت‌هامیزان مصرف انرژیمتوسطمتوسط به بالاپایین‌تر نسبت به LCDبسیار پایین (بازده 100٪)محدوده قیمتیاقتصادی تا میان‌ردهمیان‌رده تا گران‌قیمتمتنوع بسته به دستگاههنوز در مرحله ورود به بازار

WOLED، QD-OLED یا AMOLED: کدام‌ یک برای گیمینگ بهتر است؟

پاسخ به این سؤال به شرایط و اولویت‌های شخصی شما بستگی دارد. اگر به دنبال یک پاسخ سریع هستید QD-OLED بهترین گزینه برای گیمینگ است. اما در بعضی شرایط، WOLED انتخاب مناسب‌تری خواهد بود و گاهی هم چاره‌ای جز استفاده از AMOLED ندارید.

AMOLED؛ گزینه‌ای ناگزیر در دستگاه‌های قابل‌حمل

بیشتر نمایشگرهای AMOLED را در گوشی‌های هوشمند و لپ‌ تاپ‌ها می‌بینید، نه در تلویزیون‌ها یا مانیتورهای بزرگ. دلیل اصلی آن، هزینه بالای تولید پنل‌های بزرگ AMOLED است. با این حال، این فناوری ویژگی‌هایی دارد که آن را برای دستگاه‌های قابل‌حمل ایده‌آل می‌کند مثل انعطاف‌پذیری بالا (برای دستگاه‌های تاشو)، زاویه دید گسترده و نرخ نوسازی بالا.

با این حال، در گوشی‌ها انتخاب زیادی ندارید. در واقع، نوع نمایشگر بیشتر توسط برند و مدل گوشی تعیین می‌شود تا انتخاب شما. نکته جالب اینجاست که با وجود طراحی AMOLED برای موبایل، این نمایشگرها در نور مستقیم خورشید عملکرد ضعیفی دارند، چراکه اوج درخشندگی (Peak Brightness) کمتری نسبت به سایر انواع OLED دارند.

بیشتر بخوانید: بهترین مانیتور گیمینگ برای PS4 | راهنمای خرید + نکات مهم

مقایسه WOLED و QD-OLED در گیمینگ

در دنیای مانیتورها و تلویزیون‌های گیمینگ، دو گزینه اصلی دارید WOLED (که اغلب صرفا با نام “OLED” تبلیغ می‌شود) و QD-OLED.

WOLED به دلیل استفاده از نور سفید در لایه OLED، می‌تواند در نمایش رنگ سفید بسیار درخشان ظاهر شود. اما به همان نسبت، فیلترهای رنگی RGBW باعث افت روشنایی در سایر رنگ‌ها می‌شوند. بنابراین، اگرچه تصویر کلی روشن به نظر می‌رسد، ولی رنگ‌ها آن‌طور که باید، پرطراوت نخواهند بود.

در مقابل، QD-OLED با استفاده از فناوری نقاط کوانتومی که نور را جذب و به رنگ‌های اصلی تبدیل می‌کند، می‌تواند رنگ‌هایی بسیار زنده‌تر و تصویری با روشنایی یکنواخت‌تر ارائه دهد. نتیجه این ترکیب، تصویری شفاف‌تر، پرنورتر و جذاب‌تر برای تجربه‌های گیمینگ است.

بیشتر بخوانید: چرا مانیتورهای گیمینگ بهترین انتخاب برای بازی‌ها هستند؟

بیشتر بخوانید: راهنمای خرید بهترین مانیتور گیمینگ

کدام نمایشگر OLED برای گیمرها بهتر است؟

اگر به دنبال یک نمایشگر برای گیمینگ هستید و تصویر باکیفیت، روشنایی بالا و دقت رنگ برایتان مهم است، QD-OLED بهترین انتخاب ممکن است. این فناوری توازن مناسبی بین رنگ، روشنایی و دوام ارائه می‌دهد.

برای بودجه‌های متوسط و تجربه‌ای مطمئن، WOLED انتخاب خوبی است، به‌ ویژه اگر مدل‌هایی با فناوری Micro Lens Array را تهیه کنید. و اگر در حال خرید گوشی یا دستگاه قابل‌حمل هستید، AMOLED همچنان استانداردی عالی برای نمایشگرهای کوچک و پاسخ‌گو است.

در پایان، نوع نمایشگری که انتخاب می‌کنید باید با نیازهای گیمینگ، بودجه و محیط استفاده شما هماهنگ باشد. اما حالا که تفاوت‌های اصلی بین فناوری‌های OLED را می‌دانید، می‌توانید تصمیم آگاهانه‌تری بگیرید.

بیشتر بخوانید: راهنمای خرید بهترین مانیتور گیمینگ ال جی

بیشتر بخوانید: بهترین مانیتور برای Xbox Series S کدام است؟ ۶ گزینه اقتصادی

منبع