انقلاب کوچک چینی در دنیای هوش مصنوعی
1
یک استارتاپ کوچک چینی به نام دیپ‌سیک اعلام کرده است که یک ربات چت مبتنی بر هوش مصنوعی توسعه داده که می‌تواند با شرکت‌های بزرگی مانند OpenAI و گوگل رقابت کند. نیویورک تایمز فناوری‌ای را بررسی کرده که می‌تواند در عرصه استارتاپ‌های هوش مصنوعی تحول ایجاد کند.
معرفی فناوری دیپ‌سیک
دیپ‌سیک که در چین مستقر است، سیستمی به نام DeepSeek-V3 معرفی کرده که قابلیت رقابت با پیشرفته‌ترین ربات‌های چت را دارد. اما نکته قابل توجه این است که تیم پشت این سیستم اعلام کرده‌اند برای آموزش این فناوری، تنها از بخشی کوچک از چیپ‌های کامپیوتری فوق‌تخصصی استفاده کرده‌اند که معمولاً توسط شرکت‌های بزرگ هوش مصنوعی به کار گرفته می‌شود.
این چیپ‌ها در مرکز رقابت فناوری میان ایالات متحده و چین قرار دارند. دولت آمریکا برای حفظ برتری خود در رقابت جهانی هوش مصنوعی، فروش چیپ‌های قدرتمندی که توسط شرکت‌هایی مانند انویدیا تولید می‌شوند را به چین محدود کرده است. اما مدل دیپ‌سیک نشان می‌دهد که این محدودیت‌های تجاری ممکن است نتایجی غیرمنتظره داشته باشد و پژوهشگران چینی را به یافتن راه‌حل‌های خلاقانه با استفاده از ابزارهای رایگان و در دسترس اینترنت سوق داده است.
عملکرد فناوری دیپ‌سیک
ربات چت دیپ‌سیک در آزمون‌هایی که معمولاً توسط شرکت‌های هوش مصنوعی آمریکایی برای ارزیابی عملکرد سیستم‌هایشان استفاده می‌شود، توانسته است به خوبی وظایفی مانند پاسخ دادن به سوالات، حل مسائل منطقی و نوشتن برنامه‌های کامپیوتری را انجام دهد.
این سیستم که با هزینه پایین‌تری ساخته شده، تصورات رایج درباره نیاز به بودجه‌های کلان برای توسعه پیشرفته‌ترین سیستم‌های هوش مصنوعی را به چالش کشیده است. مهندسان چینی اظهار کرده‌اند که برای توسعه سیستم جدید خود تنها به ۶ میلیون دلار توان پردازشی خام نیاز داشته‌اند. این رقم تقریباً یک‌دهم هزینه‌ای است که شرکت متا برای توسعه جدیدترین فناوری هوش مصنوعی خود صرف کرده است.
کریس وی. نیکلسون، سرمایه‌گذار شرکت Page One Ventures که بر هوش مصنوعی تمرکز دارد، گفته است:
“تعداد شرکت‌هایی که می‌توانند ۶ میلیون دلار هزینه کنند بسیار بیشتر از شرکت‌هایی است که قادرند ۱۰۰ میلیون یا یک میلیارد دلار هزینه کنند.”
کاهش تعداد چیپ‌های مورد نیاز
شرکت‌های پیشروی هوش مصنوعی جهان برای آموزش ربات‌های چت خود از ابررایانه‌هایی استفاده می‌کنند که به بیش از ۱۶ هزار چیپ نیاز دارند. اما مهندسان دیپ‌سیک اعلام کرده‌اند که تنها به حدود ۲ هزار چیپ تولیدی انویدیا نیاز داشته‌اند.
جفری دینگ، استادیار دانشگاه جورج واشنگتن، اشاره کرده است که محدودیت‌های چیپ در چین، مهندسان دیپ‌سیک را مجبور کرده است که سیستم خود را به شکل کارآمدتری آموزش دهند.
تأثیرات محدودیت‌های جدید آمریکا
اوایل این ماه، دولت بایدن قوانین جدیدی وضع کرد تا مانع دستیابی چین به چیپ‌های پیشرفته هوش مصنوعی از طریق کشورهای دیگر شود. این قوانین بر پایه محدودیت‌هایی است که پیش‌تر از سوی دولت آمریکا اعمال شده بود و مانع خرید یا تولید چیپ‌های پیشرفته توسط شرکت‌های چینی می‌شود.
دولت آمریکا نگران است که چیپ‌های پیشرفته برای اهداف نظامی مورد استفاده قرار گیرند. با این حال، برخی از شرکت‌های چینی هزاران چیپ ذخیره کرده‌اند و برخی دیگر این چیپ‌ها را از بازارهای زیرزمینی تأمین می‌کنند.
ساختار شرکت دیپ‌سیک
دیپ‌سیک تحت مدیریت یک شرکت معاملات سهام کمی به نام High Flyer قرار دارد. این شرکت از سال ۲۰۲۱ سود خود را صرف خرید هزاران چیپ انویدیا کرده و از آنها برای آموزش مدل‌های قبلی خود استفاده کرده است.
زیهان وانگ، یکی از مهندسان کامپیوتر که قبلاً روی یکی از مدل‌های دیپ‌سیک کار کرده، گفته است که این شرکت حتی افرادی را که پیش‌زمینه‌ای در علوم کامپیوتر نداشته‌اند نیز استخدام کرده تا سیستم خود را به گونه‌ای طراحی کنند که بتواند شعر بفهمد و تولید کند و همچنین به سوالات سخت آزمون ورودی دانشگاه‌های چین پاسخ دهد.
دیپ‌سیک هیچ محصولی برای مصرف‌کنندگان توسعه نمی‌دهد و به مهندسان خود اجازه می‌دهد تماماً بر تحقیق و توسعه تمرکز کنند. این امر باعث شده است که فناوری این شرکت تحت تأثیر قوانین سخت‌گیرانه چین برای فناوری‌های مصرفی که باید با مقررات اطلاعاتی دولت هماهنگ باشند، قرار نگیرد.
رقابت جهانی و بحث بر سر نرم‌افزارهای متن‌باز
شرکت‌های آمریکایی مانند OpenAI همچنان به توسعه فناوری‌های پیشرفته هوش مصنوعی ادامه می‌دهند. برای مثال، OpenAI در ماه دسامبر یک سیستم جدید به نام O3 معرفی کرد که عملکردی فراتر از فناوری‌های فعلی دارد. اما دیپ‌سیک نشان داده است که فاصله چندانی با این فناوری‌ها ندارد.
یکی از بخش‌های مهم این بازار جهانی که به سرعت در حال تغییر است، ایده قدیمی نرم‌افزارهای متن‌باز است. دیپ‌سیک مانند بسیاری از شرکت‌های دیگر، سیستم هوش مصنوعی خود را به صورت متن‌باز ارائه کرده و کد اصلی خود را با دیگر شرکت‌ها و محققان به اشتراک گذاشته است. این اقدام به دیگران اجازه می‌دهد تا محصولات خود را بر اساس این فناوری توسعه دهند.
اما برخی مدیران و کارشناسان معتقدند که شرکت‌های بزرگ آمریکایی نباید فناوری‌های خود را به صورت متن‌باز ارائه کنند، زیرا ممکن است از این فناوری‌ها برای انتشار اطلاعات نادرست یا آسیب‌های دیگر استفاده شود. برخی از قانون‌گذاران آمریکایی نیز در حال بررسی محدود کردن این رویکرد هستند.
در مقابل، برخی استدلال می‌کنند که اگر پیشرفت فناوری متن‌باز در آمریکا محدود شود، چین می‌تواند مزیت قابل توجهی به دست آورد. آنها معتقدند که اگر بهترین فناوری‌های متن‌باز از چین سرچشمه بگیرد، توسعه‌دهندگان آمریکایی مجبور خواهند شد محصولات خود را بر اساس این فناوری‌ها بسازند که در نهایت می‌تواند چین را به مرکز تحقیقات و توسعه هوش مصنوعی تبدیل کند.
آیون استویکا، استاد علوم کامپیوتر در دانشگاه برکلی، می‌گوید:
“مرکزیت جامعه متن‌باز به سمت چین در حال حرکت است. این می‌تواند تهدیدی بزرگ برای آمریکا باشد، زیرا این تغییر موقعیت می‌تواند باعث تسریع در توسعه فناوری‌های جدید در چین شود.”
