منظرۀ شگفت‌انگیز «آبفشان‌های مریخی» چگونه شکل می‌گیرد؟
فرادید| مریخ جوّ بسیار نازک و رقیقی دارد که ۹۵ درصد آن از دی‌اکسید کربن تشکیل شده است. با فرارسیدن زمستان مریخی، دی‌اکسید کربن (CO2) یخ زده و لایه‌ای ضخیم روی سطح مناطق قطبی شکل می‌گیرد که ماه‌ها در همین وضعیت باقی می‌ماند.
به گزارش فرادید، با نزدیک شدن فصل بهار، دما به تدریج افزایش می‌یابد و نور خورشید از میان این لایه‌ی یخی نیمه‌شفاف CO2 عبور کرده و زمین زیرا آن را گرم می‌کند.
زمین در حال گرم شدن سبب تصعید دی‌اکسید کربن یخ‌زده به بخاری می‌شود که زیر یخ انباشته می‌شود. در نهایت، این گاز از راه نقاط ضعیف در یخ فرار کرده و به شکل آبفشان‌هایی از سطح بیرون می‌زند و مواد تیره‌رنگ را روی سطح یخ‌زده می‌پراکند.
تصویرسازی هنری از آبفشان‌های دی‌اکسید کربن در کلاهک یخی قطب جنوب مریخ در آغاز فصل بهار
دوربین HiRISE در مدارگرد شناسایی مریخ ناسا، ماه اکتبر ۲۰۱۸ تصویری از این آبفشان‌ها را ثبت کرد. این دوربین تصاویر دیگری هم از آبفشان‌های CO2 مریخی را ثبت کرده است.
این تصویر توسط HiRISE گرفته شده که اشکال تیره و نقاط روشن مختلفی در تپه‌های شنی منطقه قطب شمال مریخ را نشان می‌دهد. نقاط روشن مناطقی هستند که در آن‌ها، یخ دی‌اکسید کربن تصعید و به گاز تبدیل شده و در نتیجه مواد تیره‌رنگ را روی سطح پخش کرده است
برخی از این آبفشان‌های دی‌اکسید کربن روی مریخ، مناطقی تاریک با قطر حدود ۱ کیلومتر ایجاد می‌کنند. این پدیده‌ها نیروی شدیدی دارند و می‌توانند با سرعتی تا ۱۶۰ کیلومتر بر ساعت فوران کنند. گاهی این فوران‌ها مناطق تاریکی زیر یخ ایجاد می‌کنند که ظاهرشان شبیه عنکبوت است.
این تصویر که توسط مدارگرد شناسایی مریخ ناسا در ۱۳ می۲۰۱۸ ثبت شده، پوششی از یخ دی‌اکسید کربن در قطب جنوب مریخ را نشان می‌دهد. با بازگشت نور خورشید در بهار، به اصطلاح «عنکبوت‌های مریخی» شروع به پدیدار شدن از سطح می‌کنند
دانشمندان این ساختارهای عجیب را «زمین‌های عنکبوتی» نامیده‌اند. این ساختارها خوشه‌ای یافت می‌شوند و به سطح مریخ ظاهری چروکیده می‌بخشند. محققان ناسا این الگوها را در آزمایشگاه بازسازی کرده‌اند تا فرآیندهای تشکیل‌دهنده‌ی آن‌ها را بهتر درک کنند.
«لورن مک‌کئون از آزمایشگاه پیش‌رانش جت ناسا در کالیفرنیای جنوبی می‌گوید: «عنکبوت‌های مریخی به خودی خود ویژگی‌های زمین‌شناسی عجیب و زیبایی هستند.»
این ویژگی‌های جالب و عجیب در قطب جنوب مریخ فصل بهار شکل می‌گیرند. آن‌ها زمانی ایجاد می‌شوند که یخ دی‌اکسید کربن در دمای رو به افزایش به گاز تبدیل شود
شاید انسان‌ها به دلیل دلبستگی به سیاره‌ی خود، زمین را زیباترین و باشکوه‌ترین مکان در جهان بدانند. نسل‌های مختلف شاعران، زیبایی زمین را تا حدی ستوده‌اند که این موضوع جنبه‌ای روحانی به خود گرفته است.
اما وقتی صحبت از آبفشان‌های دی‌اکسید کربن و الگوهای طبیعی ناشی از آن‌ها می‌شود، مریخ چیزی دارد که زمین ندارد! این فرآیندها با هیچ یک از پدیده‌های مشاهده‌شده روی زمین شباهت ندارند.
مترجم: زهرا ذوالقدر
