(تصاویر) چهارمین دریاچه بزرگ جهان که حالا شتر در آن می‌چرد
فرادید| پیش از دهه ۱۹۶۰، چهارمین دریاچه بزرگ جهان با هزاران کیلومتر وسعت در مرزهای ازبکستان و قزاقستان وجودی درخشان و نمایان است، اما تا سال ۲۰۱۵ بیشتر سطح آن به گستره‌ای کاملاً بی‌جان و دلهره‌آور تبدیل شد که اثراتش بر ۳ میلیون نفر از ساکنان منطقه اطراف آن احساس می‌شود. حالا دیگر اینجا مناسب زندگی شترهاست و نه ماهی‌ها!
به گزارش فرادید، دریاچه آرال زمانی مساحتی برابر ۶۸.۰۰۰ کیلومتر مربع داشت، اما گزارش‌های امروز نشان می‌دهد آنچه از این دریاچه باقی مانده تنها چند تکه کوچک به مساحت حدود ۸.۰۰۰ کیلومتر مربع است. باقی بستر سفید استخوانی آن حالا به «بیابان آرال» تبدیل شده است.
تصویر ماهواره‌ای دریاچه آرال، سال ۱۹۸۹ و ۲۰۲۴
ابراهیم تیاع، دبیر اجرایی کنوانسیون مبارزه با بیابان‌زایی سازمان ملل متحد، سال گذشته گفته بود: «این بدون شک یکی از بزرگ‌ترین فجایع زیست‌محیطی در جهان است.»
مطالعات نشان داده‌اند که از بین رفتن این دریاچه داخلی تقریباً سبب دو برابر شدن میزان گرد و غبار جو منطقه بین سال‌های ۱۹۸۴ و ۲۰۱۵ شده است، (از ۱۴ میلیون تن به ۲۷ میلیون تن).
بستر دریاچه که حالا در هوا معلق است، کیفیت هوای شهرهای همجوار را کاهش داده است (حتی در فاصله ۸۰۰ کیلومتری از منطقه) و به تسریع ذوب یخچال‌ها کمک می‌کند. این امر بحران آب منطقه را نیز تشدید کرده است.
طوفان‌ها این نمک‌های مضر را پراکنده، محصولات کشاورزی را در فاصله صدها کیلومتری نابود و آب آشامیدنی را آلوده می‌کنند.
گرد و غبار آرال به ویژه سمی‌تر از سایر گرد و غبارهای بیابانی منطقه است چون حاوی رسوبات ناشی از آزمایشات سلاح‌های شیمیایی شوروی سابق و پر از کودها و سموم دفع آفات از همان شیوه‌های کشاورزی انبوه است که مسئول خشک شدن دریاچه آرال بوده‌اند.
بین دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۹۰، رودخانه‌های آمو دریا و سیر دریا که از کوه‌ها جاری می‌شدند و دریاچه را تأمین می‌کردند، برای آبیاری ۷ میلیون هکتار زمین‌های پنبه در اتحاد جماهیر شوروی تغییر مسیر داده شدند.
آبیاری گسترده‌ای که از آن زمان تاکنون در اشکال مختلف ادامه یافته، سبب کاهش سریع سطح دریاچه شد و در نهایت آن را به دو تکه کوچک تقسیم کرد و صدها جزیره آن را به سواحل اطرافش متصل کرد.
غلظت‌های نمک در آب باقی‌مانده به سطوحی بالاتر از اقیانوس افزایش یافتند و موجب نابودی بیشتر حیات بومی داخل دریاچه و فروپاشی اکوسیستم محلی شدند. این امر معیشت بسیاری از مردم را نابود کرد، طوری که قایق‌های ماهیگیری زنگ‌زده حالا در بیابان خشک پراکنده هستند.
قرار گرفتن در معرض گرد و غبار با مشکلات بهداشتی در بزرگسالان و کودکان منطقه نیز مرتبط بوده، از جمله افزایش نقایص مادرزادی. برای مهار گرد و غبار سمی، دولت‌های منطقه در حال تلاش هستند تا بستر دریاچه سابق را پوشش گیاهی دهند و دانشمندان محلی در جستجوی گیاهانی هستند که قادر به تحمل خاک شور باشند.
آنچه برای دریاچه آرال رخ داده فقط یک فاجعه دوردست نیست که بقیه جهان توان چشم‌پوشی از آن را داشته باشد، زیرا همان شرایط در حال تکرار در تمام جهان است. سایر منابع آبی زمینی در آفریقا، خاورمیانه، اروپا، استرالیا و ایالات متحده به دلیل فشارهای کشاورزی صنعتی و تغییرات اقلیمی در حال کوچک شدن هستند.
دریاچه آرال هشدار جدی و روشنی از عواقب مرگبار و پیچیده نادیده گرفتن نیاز به تأمین آب کافی برای محیط زیست محلی است.
مترجم: زهرا ذوالقدر
