تأثیرات پنهان و خطرناک الکل بر مغز؛ آیا ارزشش را دارد؟
1
یک لیوان شراب در کنار شام یا یک بطری آبجو در مهمانی ممکن است بی‌ضرر به نظر برسد. اما زمانی که نوشیدن الکل به یک عادت منظم و سنگین تبدیل می‌شود، اثرات آن بر مغز می‌تواند فراتر از یک احساس خوشی زودگذر باشد.
مطالعه‌ای جدید که در نشریه Neurology، مجله پزشکی آکادمی نورولوژی آمریکا، منتشر شده است نشان می‌دهد که مصرف سنگین الکل با علائم جدی آسیب مغزی مرتبط است. این تغییرات می‌توانند به اختلال در حافظه و تفکر، به‌ویژه با افزایش سن، منجر شوند.
آسیب عروق مغزی بر اثر نوشیدن سنگین الکل
هیالین آرتریولواسکلروز چیست؟
پژوهشگران مغز افراد مسن را پس از مرگ بررسی کردند. تجزیه و تحلیل‌ها، نوشیدن منظم و سنگین الکل – که به عنوان مصرف هشت یا بیشتر نوشیدنی در هفته تعریف شده – را با بیماری‌ای به نام هیالین آرتریولواسکلروز مرتبط دانستند.
در این وضعیت، رگ‌های خونی کوچک در مغز آسیب می‌بینند و منجر به ایجاد ضایعاتی در بافت مغز می‌شوند. اگرچه مطالعه نمی‌گوید که الکل مستقیماً باعث این آسیب‌ها می‌شود، اما ارتباط آشکاری بین این دو وجود دارد.
در این بیماری، رگ‌های کوچک سفت و باریک می‌شوند و قادر به رساندن خون کافی به بافت مغز نیستند. در بلندمدت، این کاهش جریان خون باعث آسیب بافتی و ضایعاتی می‌شود که با مشکلاتی مانند کاهش حافظه و تمرکز مرتبط هستند.
دیدگاه متخصص: الکل تهدیدی جهانی برای سلامت مغز
دکتر آلبرتو فرناندو اولیویرا ژوستو از دانشکده پزشکی دانشگاه سائو پائولو، نویسنده اصلی این تحقیق، می‌گوید:
“مصرف سنگین الکل یک دغدغه جدی سلامت جهانی است که با افزایش بیماری‌ها و مرگ‌ومیر مرتبط است. تحقیقات ما نشان می‌دهد که مصرف زیاد الکل به مغز آسیب می‌زند و می‌تواند منجر به اختلال در حافظه و تفکر شود.”
کالبدشکافی‌ها چه نشان دادند؟
در این پژوهش، مغز ۱۷۸۱ نفر که به طور میانگین در سن ۷۵ سالگی فوت کرده بودند، بررسی شد. تمام این افراد مغز خود را برای تحقیقات اهدا کرده بودند. اطلاعات سبک زندگی آن‌ها از طریق مصاحبه با اعضای خانواده‌شان به‌دست آمد.
مغز هر فرد از نظر ضایعات عروقی، درهم‌تنیدگی‌های پروتئینی (تاو)، وزن مغز و دیگر شاخص‌های سلامت شناختی ارزیابی شد.
افراد شرکت‌کننده به چهار دسته تقسیم شدند:
کسانی که هیچ‌گاه الکل ننوشیده بودند
افرادی که مصرف معتدل داشتند
کسانی که در حال حاضر مصرف سنگین داشتند
افرادی که قبلاً مصرف سنگین داشتند اما ترک کرده بودند
هر “نوشیدنی استاندارد” شامل ۱۴ گرم الکل بود؛ معادل ۳۵۰ میلی‌لیتر آبجو، ۱۵۰ میلی‌لیتر شراب یا ۴۵ میلی‌لیتر مشروب تقطیری.
آسیب پنهان مغز پشت عادت نوشیدن
در بین کسانی که هرگز الکل مصرف نکرده بودند، ۴۰٪ دارای ضایعات عروقی در مغز بودند. این عدد برای مصرف‌کنندگان معتدل به ۴۵٪ و برای مصرف‌کنندگان سنگین به ۴۴٪ رسید.
اما افرادی که قبلاً مصرف سنگین داشتند و ترک کرده بودند، بالاترین میزان آسیب را داشتند؛ با ۵۰٪ ضایعه مغزی.
پس از در نظر گرفتن سایر عوامل مانند سن، سیگار کشیدن و فعالیت بدنی، مشخص شد:
خطر آسیب مغزی در مصرف‌کنندگان سنگین، ۱۳۳٪ بیشتر از افراد پرهیزگار بود.
در افرادی که قبلاً مصرف سنگین داشتند، این خطر ۸۹٪ بیشتر بود.
برای مصرف‌کنندگان معتدل نیز، ۶۰٪ بیشتر بود.
ارتباط الکل با کوچک شدن مغز و بیماری آلزایمر
پژوهشگران همچنین به بررسی درهم‌تنیدگی‌های پروتئینی تاو پرداختند؛ پروتئین‌هایی غیرطبیعی که نشانگر اصلی بیماری آلزایمر هستند.
نتایج نشان داد:
افراد با مصرف سنگین فعلی، ۴۱٪ بیشتر احتمال داشت این توده‌ها را داشته باشند.
کسانی که قبلاً مصرف سنگین داشتند، ۳۱٪ بیشتر در معرض آن بودند.
همچنین افرادی که قبلاً مصرف سنگین داشتند، نسبت مغزی به وزن بدن کمتری داشتند. این موضوع به معنای کوچک شدن فیزیکی مغز است.
جالب آنکه، این کوچک شدن فقط در کسانی مشاهده شد که قبلاً مصرف سنگین داشتند و نه در مصرف‌کنندگان فعلی.
دکتر ژوستو اشاره می‌کند که اختلالات شناختی نیز تنها در افرادی که مصرف الکل را ترک کرده بودند مشاهده شد.
مصرف سنگین الکل و مرگ زودرس
علاوه بر تأثیرات مغزی، این مطالعه نشان داد که مصرف‌کنندگان سنگین الکل به‌طور میانگین ۱۳ سال زودتر از افرادی که هرگز الکل مصرف نکرده‌اند، فوت می‌کنند.
این اختلاف قابل‌توجه نشان‌دهنده تأثیر گسترده الکل بر بدن است؛ از جمله آسیب کبد، افزایش خطر سرطان، مشکلات قلبی و اکنون آسیب احتمالی مغز.
“نوشیدن سنگین الکل به‌طور مستقیم با علائم آسیب مغزی مرتبط است که می‌تواند اثرات بلندمدتی بر سلامت مغز و توانایی‌های شناختی بگذارد.”
– دکتر ژوستو
محدودیت‌های تحقیق
با اینکه این مطالعه در مقیاس بزرگ انجام شده، اما دارای محدودیت‌هایی بود. برای مثال:
اطلاعات مصرف الکل بر اساس گفته‌های خانواده جمع‌آوری شده و نه خود افراد.
داده‌ای درباره مدت زمان مصرف یا تغییرات شناختی در طول زمان در دست نبود.
این محدودیت‌ها باعث می‌شود که نتوان به‌طور قطعی درباره رابطه علت و معلول اظهار نظر کرد. با این حال، پیام مهم مطالعه واضح است:
آسیب مغزی ناشی از الکل – به‌ویژه مصرف سنگین – ممکن است سال‌ها پنهان بماند و حتی در صورت ترک مصرف، همچنان ساختار و عملکرد مغز را تحت تأثیر قرار دهد.
منابع معتبر برای سلامت مغز
این پژوهش توسط بنیاد تحقیقاتی سائو پائولو حمایت شده است. برای دریافت اطلاعات معتبر درباره سلامت مغز، وب‌سایت BrainandLife.org منابع مفیدی از جمله مجله، پادکست و کتاب ارائه می‌دهد.
آکادمی نورولوژی آمریکا (AAN) بزرگ‌ترین انجمن متخصصان مغز و اعصاب در جهان با بیش از ۴۰ هزار عضو است و نقش کلیدی در تشخیص و درمان بیماری‌هایی مانند آلزایمر، سکته مغزی، صرع و پارکینسون دارد.
نتیجه‌گیری: آیا ارزشش را دارد؟
این مطالعه یادآور می‌شود که انتخاب‌های ما امروز، بر آینده مغز ما تأثیر می‌گذارند. برای افرادی که به‌طور منظم الکل می‌نوشند، اکنون زمان مناسبی است تا این پرسش را از خود بپرسند:
آیا آن حس خوشی زودگذر، ارزش هزینه‌ای که به مغز وارد می‌شود را دارد؟
