سفر در تاریخ؛ شاه نسبت به ثبات سیاسی کشور شک داشت و دنبال سرعت بخشیدن به انرژی هسته‌ای بود

خاطرات نخستین رئیس سازمان انرژی اتمی

اگر ده سال دیگر ایران می‌رفت در بازار شاید خیلی کمتر امتیاز داشت، به علت اینکه دیگر نفتی نداشت که بفروشد و یا نفتش آن اهمیت را نداشت. ولی در آن روز نفت ایــــران فوق العاده مهم بود و کشور‌های غربی مجبور بودند یک طوری بالاخره با ایران کنار بیایند به همان ترتیب که بعد‌ها دیدیم که بعضی شرایط را در بعضی از موارد ما بدست آورده‌ایم که هیچ کشوری تا حالا نتوانسته بدست بیآورد.

کد خبر :
۲۴۱۵۱۳

۲۴ اردیبهشت ۱۴۰۴ –
۰۹:۰۶

اکبر اعتماد، موسس و نخستین رئیس سازمان انرژی اتمی بود. در سال ۱۳۴۷ به سمت اولین رئیس مؤسسه تحقیقات و برنامه‌ریزی علمی و آموزشی، که بدیل ایرانی مرکز ملی پژوهش‌های علمی (CNRS) در فرانسه بود، منصوب شد. در سال ۱۳۵۳ ریاست سازمان انرژی اتمی ایران را به دست گرفت و این سازمان را بنیان نهاد. اعتماد تا سال ۱۳۵۷ ریاست سازمان انرژی اتمی ایران را به دست داشت. این گفتگوها توسط فرخ غفاری در پاریس انجام شده است.

 دکتر اعتماد: نیروگاه بوشهر از نظر یک زلزله طرح‌ریزی شده بود که اگر زلزله دربدترین نقطه بقدرت ۷ درجه ایشترن می‌آمد این نیروگاه می‌بایدایمن می‌بود، مفهومش این است که آسیبی به نیروگاه نمی‌رسید. ولی از لحاظ خطراتی که برای مردم داشت کاملاً ایمن بود یعنی محاسبه برای درجه ۷ شده بود و در بوشهر رکورد ۷ درجه هیچوقت نداشتیم چون تنها عامل قدرت زلزله نیست عامل دیگر فرماسیون ژئولوژیک آن منطقه است کـه چطورانتقال می‌دهد.

در آن موقع حساس مملکت می‌توانست یک مقدار از درآمدش را برای تولید انرژی هسته‌ای مصرف بکند مسأله دوم، مسأله ثبات سیاسی است. هیچکس نمی‌توانست شرط به بندد که ایـــــــــــران ۲۰ سال تا ۳۰ سال دیگر ثبات سیاسی خواهد داشت و این اراده مشخص را خواهد داشت که یک صنعتی را ادامه دهد. این مسأله حداقل بیست سال وقت می‌خواست. همینطور هــم که دیدیم، و آن روز همه فکر می‌کردند که این ثبات خواهد بود ولی شاید اعلیحضرت بیش از هر شخص دیگر در مغزشان نسبت به این ثبات سیاسی شک داشتند. ما کمتر شک داشتیم ولی ایشان حتماً بیشتر شک داشتند.

شاه و اطرافیان می‌خواستند هرچه زودتر انرژی هسته ای را به جایی برسانند و دوباره دستخوش تغییرات سیاسی مملکت یا تشتت دولت یا احیانا گرفتاری‌های اجتماعی که بعداً دیدیم نشویم. یک عامل دیگر که خیلی مهم بود که در آن زمان خوب بود انجام می‌شد این بود که ایران در آنموقع به علت تولید نفت و نقشی که در اوپک و در مقابل کشور‌های صنعتی داشت، خیلی راحت‌تر می‌توانست بعضی شرایط را بدست بیآورد. یعنی در مجموع مذاکراتی که ما با کشور‌های خارجی می‌کردیم وزن ایران مشهود بود یعنی اگر با آمریکا یا فرانسه یا آلمان یا انگلستان هرکجا مذاکره می‌کردیم می‌فهمیدیم که ما یک اهرمی در دست داریم و دست خالی نبودیم و آنچه داشتیم نفت بــــــود.

اگر ده سال دیگر ایران می‌رفت در بازار شاید خیلی کمتر امتیاز داشت، به علت اینکه دیگر نفتی نداشت که بفروشد و یا نفتش آن اهمیت را نداشت. ولی در آن روز نفت ایــــران فوق العاده مهم بود و کشور‌های غربی مجبور بودند یک طوری بالاخره با ایران کنار بیایند به همان ترتیب که بعد‌ها دیدیم که بعضی شرایط را در بعضی از موارد ما بدست آورده‌ایم که هیچ کشوری تا حالا نتوانسته بدست بیآورد.

ولی در یک موقع خاصی این امکان برای ما بود حالا بعد به موقع آن‌ها را هم باز می‌کنیم. بنابراین از مجموع این شرایط می‌توانیم نتیجه بگیریم که در آنموقع احساس اعلیحضرت این بود که وقت اینکار هست و ایران در آن موقع می‌تواند به اینکار حمله بکند. بنده اولش خودم یک مقداری مشکوک بودم ولی کم کم که وارد کا رشدم دیدم که دید اعلیحضرت از این لحاظ کاملاً درست است و من با ایشـــــــــــان صد درصد موفق بودم که اگر ایران می‌خواست پی اینکار برود همانوقت می‌بایستی می‌رفت و اگر ۵ سال یا ۷ سال یا ۱۰ سال دیگر عمل می‌کرد این برنامه ریسک بسیار زیادی بود که اصلاً عملی نشود یا گرفتار بشود یا منحرف بشود و نتواند یک سهم بزرگی در مجموع سیاست انرژی ایران بازی کند و به علاوه با سیاستی که اعلیحضرت در مقابل دنیا و عدم مصرف شدید نفت و گازگرفته بودند، در واقع یک تعهد اخلاقی هم برای ایران ایجاد می‌کرد.

 یعن فرنگی‌ها خیلی راحت می‌توانستند به اعلیحضرت بگویند که اگر خیلی طرفدار عدم مصرف نفت هستید خودتان چرا در مملکت مصرف نفت و گاز را سالی ۲۰ درصد بالا می‌برید و هیچ فک نوع دیگر انرژی را نمی‌کنید. یعنی فرق نمی‌کند ایران هم به صورت یک مملکت ۴۰ میلیون نفری داشت صنعتی می‌شد و همان مصرف را پیدا می‌کرد.

در سال ۱۹۹۵ شاید مصرف انرژی ایران بیش از مصرف انرژی امروز درفرانسه می‌شد، بنابراین ایران خودش را از آن – قانون جهانی که اعلیحضرت پیشنهاد می‌کردند نمی‌توانست مستثنی بکند و دنبال اتم نرود، این‌ها یک مقداری شرایط مختلف زمانی بود که در آن موقع این برنامه درست بود ولازم بود که ما پی آن برویم، البته اشکالات مختلف داشت مثل هر برنامه‌ای اشکالات را هم همیشه باید حل کرد.

منبع: انتخاب

منبع خبر