تورم در ایران ریشه ارزی ندارد/ بعد از جنگ 7 برابر نیاز کشور نقدینگی خلق شده است
به گفته یک کارشناس اقتصادی، نظریه بانک مرکزی مبنی بر افزایش نرخ ارز منجر به بیشتر شدن تورم در کشور می‌شود و سیاست‌گذاری بر پایه این نظریه، موجب اتلاف منابع ارزی و افزایش نرخ ارز می‌شود، در حالی که تورم در ایران به دلیل نبود تناسب خلق نقدینگی و پول به نسبت عرضه کالا است.
به گزارش تجارت نیوز، یکی از موضوعات اقتصادی که همواره بین صاحب‌نظران این حوزه مورد بحث قرار می‌گیرد، تاثیر نرخ ارز بر تورم است. در ایران نیز عده‌ای از کارشناسان و سیاست‌گذاران پولی و بانکی در کشور معتقدند که نرخ ارز بر تورم موجود در کشور تاثیر می‌گذارد و بر همین اساس سیاست‌هایی را جهت کنترل تورم از طریق تثبیت نرخ ارز تبیین کردند. بانک مرکزی نیز به عنوان متولی اصلی سیاست‌گذاری پولی در کشور، از سال گذشته سیاستهای تثبیت نرخ ارز با هدف کاهش تورم را در دستور کار خود قرار داده است.
طبق اظهارات محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی، سیاست تثبیت نرخ ارز با هدف کاهش تورم یکی از اهداف بانک مرکزی در سال جدید خواهد بود. او در سی و دومین همایش سالانه سیاستهای پولی و ارزی که اخیرا برگزار شد، در این‌باره گفت: «نرخ ارز مرکز مبادله ایران به سرعت بر نرخ تورم کالا اثر می‌گذارد؛ بنابراین برنامه بازگشت به سیاست تثبیت و کنترل ارز در کانال مشخص و ادامه تخصیص ارز 28 هزار و 500 تومانی برای کالاهای اساسی به دنبال کنترل تورم و بازگرداندن این شاخص به روند کاهشی هستیم.»
البته دیدگاهی که بالا رفتن تورم را ناشی از افزایش نرخ ارز می‌داند، مخالفانی دارد که آنها افزایش تورم را ناشی از موارد دیگری مانند کسری بودجه دولت، بی‌انضباطی پولی و مالی دولت و افزایش نقدینگی می‌دانند. علی صادقی همدانی، کارشناس اقتصادی، در نقدی نسبت به دیدگاه فرزین، در فضای مجازی نوشت: «اجماع مدیران بانکی بر تثبیت نرخ ارز بسیار بر نگرانی‌های من در خصوص تعمیق بحران ارزی کشور افزود. اعضای پانل بر لزوم تثبیت نرخ ارز برای جلوگیری از تورم تاکید کردند که این مدعی با نظریات معتبر تورم همخوانی ندارد و منجر به تشدید تورم و تعمیق بحران ارزی کشور خواهد شد. تثبیت نرخ ارز که منجر به توزیع منافع صادرکنندگان بصورت رانت واردات می‌شود را شاید بتوان مهم‌ترین پیام این نشست برای فعالان بازارها دانست که اتلاف منابع ارزی و افزایش نرخ ارز را به دنبال خواهد داشت.»
او در گفت‌وگو با تجارت‌نیوز به تشریح نظر خود در رابطه با سیاست‌گذاری ارزی بانک مرکزی پرداخت.
افزایش نرخ ارز اثرات آنی و تکانه‌‌ای دارد اما تاثیر بنیادی بر تورم نخواهد داشت
صادقی همدانی ابتدا گفت: «در اقتصاد ایران دیدگاهی وجود دارد مبنی بر اینکه تورم از برآیند دو قسمت تورم کالاهای وارداتی و تورم کالاهای داخلی ایجاد می‌شود. بنابراین، چون افزایش نرخ ارز منجر به بالا رفتن بهای تمام شده کالاهای وارداتی می‌شود، از مسیر افزایش قیمت این کالاها، تشدید نرخ تورم را در پی خواهد داشت. بر اساس این دیدگاه نرخ ارز عامل اصلی تورم است و برای درمان تورم، نرخ ارز باید تثبیت شود.»
او افزود: «اما این تحلیل، ساده کردن مساله است؛ تورم ریشه پولی دارد و مادامی که نقدینگی مازاد بر نیاز معاملاتی و مبادلاتی در اقتصاد خلق نشود، حتی اگر نرخ ارز افزایش یابد، امکان افزایش مستمر سطح عمومی کالاها و خدمات داخلی وجود ندارد. ممکن است افزایش نرخ ارز اثرات آنی و تکانه‌‌ای داشته باشد، اما تاثیر بنیادی و ماندگار نخواهد داشت.»
تورم در ایران از محل پولی شدن کسری بودجه تغذیه می‌شود
صادقی همدانی توضیح داد: «مساله مهم در موضوع تورم، پولی شدن کسری بودجه دولت است. تورم در ایران از محل پولی شدن کسری بودجه تغذیه می‌شود که در عمل به دو روش اتفاق می‌افتد؛ روش اول، هنگامی است که کسری بودجه دولت، به طور مستقیم از طریق استقراض از بانک مرکزی تامین مالی می‌شود. روش دوم نیز وقتی اتفاق می‌افتد که دولت‌ها برای تامین مالی کسری بودجه اوراق بدهی منتشر می‌کنند و بانک‌ها و موسسات دولتی ملزم به خرید این اوراق می‌شوند.»
این کارشناس اقتصادی تشریح کرد: «این دو روش گرچه مسیر اثرگذاری متفاوتی بر تورم دارند اما در انتقال بی‌انضباطی مالی دولت به شبکه پولی و بانکی کشور مشترک هستند. این وجه اشتراک عامل اصلی تورم در کشور است و هیچ ارتباط مستقیمی با نرخ ارز ندارد.»
او تاکید کرد: «اگر دولت کسری بودجه نداشت یا مانند سایر اقتصادهای توسعه یافته از روش‌های غیرتورمی، کسری بودجه را تامین مالی و مدیریت می‌کرد، آنگاه افزایش نرخ ارز هرگز نمی‌توانست منجر به تورم و افزایش مستمر سطح عمومی قیمت‌ها شود. پس افزایش نرخ ارز، علت اصلی تورم نیست.»
تورم در ایران به دلیل فقدان تناسب بین خلق نقدینگی و رشد عرضه در کشور است
صادقی همدانی نظر خود را اینطور بیان کرد: «بررسی آمار رشد نقدینگی و تولید ناخالص داخلی از تاریخ خاتمه جنگ تاکنون نشان می‌دهد، بیش از 7 برابر نیاز معاملاتی و معادلاتی کشور، نقدینگی خلق شده است. این نقدینگی تقاضای کل را 7 برابر رشد تولید ناخالص ملی افزایش داده است. زمانی که تقاضای کل بیشتر از عرضه کل افزایش یابد، باعث افزایش مستمر سطح عمومی قیمت‌ها خواهد شد.»
او در پایان خاطرنشان کرد: «تورم در ایران به دلیل فقدان تناسب بین خلق نقدینگی و رشد عرضه کل کالا و خدمات در کشور به‌وجود می‌آید و ریشه ارزی ندارد.»
برای مطالعه بیشتر صفحه اقتصاد کلان در تجارت‌نیوز را دنبال کنید.
