یک زوج آماتور «الهه پیروزی بالدار» را در دیوار باستانی کشف کردند
فرادید| تصویر چشمگیری از «الهه پیروزی بالدار» متعلق به دوران روم باستان نزدیک «دیوار هادریان» توسط داوطلبانی که در یک کاوش رسمی باستان‌شناسی همکاری می‌کردند، کشف شد. این نقش‌برجسته سنگی را زوجی اهل مرزیساید در «محوطه‌ی ویندولاندا»، یکی از دژهای مهم روم باستان نزدیک هکسهام، نورثامبرلند پیدا کردند.
به گزارش فرادید، دیلیس کوئینلَن ۶۹ ساله که در حوزه بهداشت و درمان فعالیت می‌کند به همراه همسرش جیم ۶۸ ساله و مهندس شورای شهر لیوِرپول، این اثر را کشف کردند. این فصل از کاوش‌ها، بیست و یکمین سالی است که آن‌ها داوطلبانه در ویندولاندا حاضر می‌شوند و همیشه از خانه‌شان نزدیک لیوِرپول به این منطقه سفر می‌کنند تا به باستان‌شناسان کمک کنند. این زوج هنگام پاکسازی آوار بالای سربازخانه‌های پیاده‌نظام با خوشحالی این نقش‌برجسته را میان سنگ‌ریزه‌ها مشاهده کردند.
دیلیس درباره این کشف گفته: «ما طی سال‌ها بخش عمده‌ای از تعطیلات سالانه‌مان را در ویندولاندا گذرانده‌ایم. به‌عنوان داوطلبان باسابقه، این بی‌تردید شگفت‌انگیزترین کاریست که تاکنون انجام داده‌ایم و مهم‌تر از همه کاریست که با هم و مشترک انجام می‌دهیم. این بهترین نوع آرامشی است که می‌شناسیم. خوب می‌خوریم، خوب می‌خوابیم، دوستان خوبی داریم و همیشه چیزی برای یادگیری وجود دارد. دیگر چه می‌توان خواست؟»
دکتر اَندرو بیرلی، مدیر حفاری‌های ویندولاندا نیز گفته: «برای ما شگفت‌انگیز است که داوطلبان بتوانند چنین چیزهایی پیدا کنند، چون زحمت زیادی برای اینجا می‌کشند و بسیار متعهدند. وقتی دو هزارمین قطعه از آوار رومی را برمی‌گردانید و ناگهان با چهره‌ی یک الهه روبه‌رو می‌شوید، هیجان شدیدی را تجربه میکنید. آن لحظه ارتباط مستقیمی با گذشته احساس میکنید، گویی زمان از بین می‌رود. این لحظات درست همان چیزهایی هستند که ما باستان‌شناسان و داوطلبان برایش تلاش می‌کنیم.»
او همچنین به اشتیاق بی‌پایان مردم نسبت به باستان‌شناسی اشاره کرد و گفت: «وقتی ثبت‌نام داوطلبان آغاز می‌شود، ظرف حدود یک دقیقه ظرفیت پر می‌شود. واقعاً احساس بدی دارم چون حدود چهار تا پنج هزار نفر متقاضی وجود دارند اما ما فقط می‌توانیم پانصد نفر را بپذیریم. داوطلبان واقعاً بخشی از روند جستجو و حفاری هستند و وقتی اکتشافی مانند این انجام می‌دهند، نامشان در تاریخ باستان‌شناسی بریتانیا ثبت می‌شود.»
پروفسور راب کالینز، استاد باستان‌شناسی مرزی در دانشگاه نیوکاسل، این پیکره را الهه پیروزی شناسایی کرده؛ نماد پیروزی در دین و اسطوره‌شناسی روم که زمان جنگ پرستیده می‌شده و پیروزی در نبردها به او نسبت داده می‌شده است.
بیرلی افزود که این سربازخانه‌ها در پایان دورانی پرآشوب برای رومیان در بریتانیا (حدود سال ۲۱۳ میلادی) پس از جنگ‌های سلسله سِوِرَن ساخته شده‌اند. این نقش‌برجسته که ۴۷ سانتی‌متر ارتفاع دارد، احتمالاً نمادی از پایان جنگ‌ها و بخشی از یک نقش‌برجسته بزرگ‌تر بوده است. در گذشته، این سربازخانه‌ها دارای دروازه‌ای باشکوه با طاق زینتی بوده‌اند.
بیرلی گفت: «این پیکره‌ی با ظرافت تراشیده‌شده به‌روشنی به ما یادآوری می‌کند دژهای رومی فقط کارکرد نظامی نداشتند. آن‌ها جلوه و شکوه داشتند و نمادگرایی، جزئی حیاتی از فرهنگ اینجا برای سربازان دو هزار سال پیش بود.»
«بنیاد خیریه ویندولاندا» از زمان تأسیس در سال ۱۹۷۰ داوطلبان را برای حفاری‌ها می‌پذیرد. داوطلبان در این پروژه، از ثبت داده‌ها گرفته تا حفاری‌های فیزیکی، همه کاری انجام می‌دهند. وقتی از این زوج پرسیده شد آیا دوست دارند باستان‌شناس حرفه‌ای شوند، پاسخ دادند: «ما به تاریخ، به‌ویژه تاریخ یونان و روم باستان علاقه‌مندیم، اما نه، از شغلمان در خدمات عمومی راضی هستیم. باستان‌شناسی برای ما یک سرگرمی عالیست. ما کاملاً حس می‌کنیم بخشی از خانواده ویندولاندا هستیم و نقش کوچکی در گسترش دانش عمومی درباره زندگی در مرزهای امپراتوری داریم.»
پدر دکتر بیرلی، رابین، سرپرست تیمی بوده که سال ۱۹۷۳ «لوح‌های دست‌نویس چوبی ویندولاندا» را کشف کرد؛ نوشته‌هایی که داده‌های دست‌اول از زندگی ساکنان این منطقه در ۲ هزار سال پیش ارائه می‌دادند.
نقش‌برجسته «الهه پیروزی» قرار است اوایل سال ۲۰۲۶ در موزه ویندولاندا به‌عنوان بخشی از نمایشگاه کشفیات جدید به نمایش عمومی درآید.
مترجم: زهرا ذوالقدر
