کتاب‌های قرون وسطایی با جلد «مودار» که از «پوست فوک» ساخته شده‌اند
فرادید| یافته‌های بدست‌آمده از نسخه‌هایی در یک صومعه سیسترسی در فرانسه، نوری تازه بر شبکه‌های تجاری پررونق قرون وسطی افکنده که فراتر از منابع محلی گسترش یافته بودند. جلدهای پشمالوی کتاب‌های قرون وسطایی که پیش‌تر گمان می‌رفت از پوست گوزن یا گراز ساخته شده باشند، در واقع از پوست «فوک» تهیه شده‌اند.
به گزارش فرادید، جلد کتاب‌هایی از قرن‌های دوازدهم و سیزدهم که از صومعه‌های فرانسوی به‌دست آمده‌اند، از پوست فوک ساخته شده‌اند که گمان می‌رود از اسکاندیناوی، اسکاتلند و شاید ایسلند یا گرینلند آمده باشند. این موضوع گواه وجود شبکه‌های گسترده تجاری در قرون وسطی است. پژوهشگران نسخه‌هایی از صومعه سیسترسی کلِروُ و صومعه‌های منشعب از آن را بررسی کردند و موفق به شناسایی ۴۳ جلد کتاب شدند که با پوست فوک ساخته شده‌اند.
در مقاله‌ای که امروز در نشریه Royal Society Open Science منتشر شد، نوشته شده: «بر خلاف فرض رایج مبنی بر اینکه کتاب‌ها با استفاده از منابع محلی تهیه می‌شدند، به نظر می‌رسد سیسترسین‌ها درگیر یک شبکه تجاری جهانی بوده‌اند.»
جلدهای این کتاب‌ها با پوششی به نام «شِمیس» محافظت می‌شوند که هنوز هم موهایی روی آن‌ها باقی مانده است. فهرست‌های تاریخی کتابخانه، منشأ این پوست‌ها را گراز یا گوزن دانسته‌اند، اما نحوه توزیع فولیکول‌های مو با هیچ کدام این حیوانات هم‌خوانی ندارد. بنابراین، پژوهشگران با استفاده از آنالیزهای پروتئینی و DNA، دریافتند پوست فوک بندرگاه، فوک چنگی و فوک ریش‌دار در ساخت این جلدها به‌کار رفته‌اند.
استفاده از پوست فوک برای جلد نسخه‌های خطی در کشورهای اسکاندیناوی و ایرلند رایج بوده است. با این حال، استفاده از آن در فرانسه برای پژوهشگران «غافلگیرکننده» بود، چرا که صومعه‌ها در مناطق دور از دریا قرار داشتند و مدرکی مبنی بر وجود جمعیت فوک در سواحل فرانسه در قرون وسطی وجود ندارد.
اِلُدی لوِوِک از دانشگاه پانتئون-سوربن در پاریس درباره کشف اولیه گفته: «با خودم گفتم امکان ندارد، حتماً اشتباهی شده.» او نمونه‌ها را دوباره ارسال کرد و باز هم نتیجه، پوست فوک بود.
هیچ سند مکتوبی از خرید پوست فوک در صومعه کلروُ وجود ندارد. با این حال، پژوهشگران معتقدند ممکن است صومعه‌ها به دلیل نزدیکی به مسیرهای تجاری نورس‌ها (قوم‌های اسکاندیناوی) به این پوست‌ها دسترسی داشتند.
این یافته‌ها از ایده‌ی وجود یک شبکه تجاری پرقدرت در قرون وسطی که بسیار فراتر از تأمین محلی عمل می‌کرده و سیسترسین‌ها را به مدارهای اقتصادی گسترده‌تری از جمله تجارت خز با نورس‌ها متصل می‌کرده، پشتیبانی می‌کند.
نورس‌ها در قرن دهم وارد گرینلند شدند و تا قرن سیزدهم آنجا ماندند و با شمال اروپا به داد و ستد عاج گراز دریایی و خز پرداختند.
امروزه، پوست فوک‌ها قهوه‌ای رنگ به نظر می‌رسد، اما پژوهشگران نوشتند «بعید است سیسترسی‌ها کتاب‌های خود را با پوست‌های قهوه‌ای رنگ پوشانده باشند»، چرا که رنگ قهوه‌ای مشخصه فرقه بندیکتی بود که سیسترسی‌ها سال ۱۰۹۸ از آن منشعب شدند تا تفسیری سخت‌گیرانه‌تر از قانون سِنت بندیکت ارائه دهند.
سیسترسی‌ها بیشتر با لباس‌ها و اشیای سفیدرنگ شناخته می‌شوند، بنابراین، احتمال دارد پوست فوک به دلیل رنگ روشن خاکستری یا سفید آن انتخاب شده باشد. رنگ قهوه‌ای فعلی احتمالاً نتیجه فرسایش و گذر زمان است. ممکن است راهبان آن زمان نمی‌دانستند از پوست فوک استفاده می‌کنند، چرا که فوک‌ها به‌ندرت در هنر قرون وسطی به تصویر کشیده می‌شدند.
پژوهشگران افزودند: «در قرون وسطی، بهره‌برداری از فوک در شمال اروپا رایج بوده و تا به امروز نیز در تمام فرهنگ‌های قطبی ادامه دارد.» این حیوانات به خاطر گوشت‌شان به عنوان منبع غذایی، چربی‌شان برای گرمایش و پوست‌شان برای ساخت لباس‌هایی مانند دستکش، چکمه و کت شکار می‌شدند.
مترجم: زهرا ذوالقدر
