آتشفشان گِلی زیر آب، پناهگاهی برای حیات دریایی در قطب شمال
1
در سال ۲۰۲۳، پژوهشگران در دریای بارنتس به کشف شگفت‌انگیزی دست یافتند: آتشفشان گِلی بورئالیس. این پدیده زمین‌شناختی زیر آب، به سرعت توجه جهانی را به خود جلب کرد، چراکه تصاویر این آتشفشان دریایی در سراسر جهان منتشر شد.
اکنون، تلاشی مشترک بین دانشمندان دانشگاه UiT و سازمان REV Ocean یافته‌هایی را ارائه داده که اهمیت زیست‌محیطی این سازه منحصربه‌فرد را برجسته می‌کند.
بر اساس این تحقیقات، بورئالیس به‌عنوان پناهگاهی طبیعی برای گونه‌های مختلف دریایی عمل کرده و نقش حیاتی در تنوع زیستی دریای بارنتس ایفا می‌کند.
سطح پایدار آتشفشان گِلی
کف دهانه آتشفشان بورئالیس محیط‌های گوناگونی را در بر می‌گیرد؛ برخی نواحی غیرقابل‌زیست به نظر می‌رسند، اما پوسته‌های کربناتی – که ساختارهای معدنی هزاران ساله هستند – سطح پایداری برای زندگی موجودات مختلف فراهم می‌کنند.
شقایق‌های دریایی، سرپولیدها (نوعی کرم دریایی)، اسفنج‌های دِموسپونژ و تعداد اندکی از کلنی‌های مرجان‌های نرم روی این ساختارها ساکن شده‌اند. این پوسته‌های کربناتی، که برای حفظ تنوع زیستی اهمیت دارند، هم به‌عنوان پناهگاه و هم به‌عنوان منبع تغذیه عمل کرده و از جمعیت ماهی‌های محلی پشتیبانی می‌کنند.
«تصاویر و نمونه‌برداری‌ها نشان می‌دهند که بورئالیس از زیستگاه‌های منحصربه‌فردی حمایت می‌کند که با شرایط کم‌اکسیژن در نزدیکی چشمه‌های متان سازگار شده‌اند.»
«علاوه بر این، ساختارهای نامنظم کربناتی به‌عنوان پناهگاه طبیعی در برابر تورهای ماهیگیری کف‌دریا عمل کرده و بستری برای گونه‌های جانوری ثابت ایجاد می‌کنند و حتی ممکن است به‌عنوان مکان پرورش برای ماهی‌های در معرض تهدید استفاده شوند.»
پناهگاهی برای حیات دریایی
در جریان مشاهدات خود، پژوهشگران گروه‌های بزرگی از ماهی‌های باارزش تجاری را در اطراف این سازه‌های کربناتی ناهموار مشاهده کردند. این ماهی‌ها شامل پولاک سیاه (saithe)، ماهی گرگ خالدار، کاد، راکلینگ چهارریشک‌دار و ماهی سرخ (Sebastes spp.) بودند.
«به‌عنوان مثال، ماهی سرخ در فهرست قرمز گونه‌های در معرض خطر قرار دارد و هنوز نمی‌دانیم اگر این گونه از بین برود، چه پیامدهایی خواهد داشت.» پروفسور جولیانا پانیری، نویسنده اصلی این مطالعه، چنین گفت.
«بورئالیس همانند یک واحه است که گونه‌های مختلف می‌توانند در آن رشد و شکوفا شوند. بنابراین، حفظ اکوسیستم‌هایی مانند آتشفشان گِلی بورئالیس برای حفظ تنوع زیستی و درک تعاملات میان زمین‌شناسی، ژئوشیمی و زیست‌شناسی در محیط‌های دریایی ضروری است.»
پانیری همچنین پیامدهای گسترده‌تر این تحقیق را با توجه به فعالیت‌های مستمر استخراج نفت و گاز و همچنین صنعت نوظهور معدن‌کاری اعماق دریا در قطب شمال برجسته کرد.
درک این اکوسیستم‌ها برای مدیریت پایدار منابع منطقه حیاتی است.
بینش‌های زمین‌شناسی از بورئالیس
در ماه مه 2024، دانشمندان با استفاده از وسیله کنترل از راه دور (ROV) Aurora و در کشتی تحقیقاتی Kronprins Haakon دوباره به محل بازگشتند. این بررسی یافته‌های قبلی را تأیید کرد و جزئیات جدیدی درباره ویژگی‌های آتشفشان آشکار ساخت.
به‌عنوان نمونه، دمای اطراف آتشفشان بورئالیس 11.5 درجه سانتی‌گراد (53 درجه فارنهایت) بود که به‌طور قابل‌توجهی بالاتر از دمای معمولی بستر دریا (حدود 4 درجه سانتی‌گراد یا 39 درجه فارنهایت) است.
تیم تحقیقاتی همچنین رسوباتی را کشف کرد که شامل میکروارگانیسم‌های منقرض‌شده‌ای بودند که قدمت آن‌ها به 2.5 میلیون سال پیش بازمی‌گردد.
علاوه بر این، مخروط‌های گِلی کوچک در این سیستم آتشفشانی شناسایی شد که مایعات غنی از متان منتشر می‌کردند. رسوبات کربناتی گسترده در اطراف آتشفشان نشان می‌دهد که نشت متان هزاران سال ادامه داشته است.
پانیری گفت: «آتشفشان گِلی بورئالیس پدیده‌ای زمین‌شناسی و زیست‌شناختی منحصربه‌فرد است که دیدگاه نادری از تعاملات پیچیده میان فرآیندهای زمین‌شناسی و اکوسیستم‌های دریایی ارائه می‌دهد.»
«حفظ این زیستگاه‌های منحصربه‌فرد که در حفظ تنوع زیستی دریایی نقش حیاتی دارند، بسیار مهم است.»
حفاظت از اکوسیستم‌های دریایی
پروفسور پانیری بر تعهد نروژ به هدف 30×30 تأکید کرد که قصد دارد 30 درصد از زمین و دریا را تا سال 2030 محافظت کند.
این طرح شامل حفاظت از اکوسیستم‌های دریایی، حتی در اعماق دریاست. حفاظت از مناطق وسیعی از کف دریا در امتداد حاشیه نروژ می‌تواند به ایجاد پناهگاه‌هایی برای بازسازی جوامع زیستی بنتیک (کف‌زی) کمک کند.
پانیری گفت: «یافته‌های جدید قدرت همکاری بین‌المللی را نشان می‌دهد و این‌که چنین همکاری‌هایی چگونه می‌توانند به درک بیشتر اقیانوس‌های جهان کمک کنند.»
آتشفشان گِلی؛ شکل‌دهنده اکوسیستم‌های دریایی
آتشفشان گِلی بورئالیس نمونه‌ای چشمگیر از چگونگی تأثیر ویژگی‌های زمین‌شناختی بر اکوسیستم‌های دریایی است.
این محیط منحصربه‌فرد نه‌تنها از حیات دریایی متنوعی پشتیبانی می‌کند، بلکه بینشی ارزشمند درباره ارتباطات پیچیده میان زمین‌شناسی و زیست‌شناسی ارائه می‌دهد.
با ادامه اکتشافات و بهره‌برداری انسان از منابع اقیانوس، حفاظت از چنین مناطقی اهمیت فزاینده‌ای پیدا می‌کند.
این پژوهش به‌صورت مشترک توسط دانشمندان موسسات مختلف، از جمله REV Ocean، بنیاد نیپون، سازمان Nekton Ocean Census و مؤسسه اقیانوس‌شناسی وودز هول انجام شد.
این مطالعه در مجله Nature Communications منتشر شده است.
